„Het Detroit van Turkije”, zo prijst de Kamer van Koophandel in Bursa de eigen regio aan in een wervende videocommercial. Maar nu de autoexporten kelderen dreigt de succesregio net als het grote Amerikaanse voorbeeld letterlijk stil te vallen.
„De tsunami komt dagelijks dichterbij”, waarschuwt de Turkse koepel van autoproducenten. Met enige vertraging dreigt het exportgerichte land alsnog ten prooi te vallen aan de kredietcrisis.
Bursa is na Istanboel de grootste en snelst groeiende exportregio van het land, goed voor 60% van de Turkse autoproductie met namen als Ford, Renault, Honda en Toyota. Het beursgenoteerde Tofas, grotendeels in handen van Fiat en de Turkse Koç-groep, begon begin jaren zeventig met het in licentie produceren van de Fiat 124. In 1971 rolden er 8000 exemplaren van de band; vorig jaar verlieten bijna 200.000 Fiats de fabriek.. Tachtig procent van de productie is bestemd voor de export. Tofas heeft grote ambities. „We willen de beste Fiat-fabriek buiten Italië zijn”, stelt R&D-manager Ahmet Altekin. „Nu lopen we nog achter op Brazilië.”
Bursa’s gouverneur Serafettin Harput benadrukt dat de gevolgen van de crisis tot dusver „zeer beperkt” zijn, al wijst een enquête van de Kamer van Koophandel uit dat nog geen 5% van de ondernemers positief was over de eerste negen maanden van dit jaar. Tofas houdt naar buiten vast aan de officiële productieprognose van ruim 300.000 auto’s voor 2008, een sprong die dankzij een nieuw model bestelwagen van Fiat en Peugeot moet worden bereikt.
Die lat gaat zeker niet gehaald worden. Afgelopen maandag schakelde de fabriek over van een drie- naar een tweeploegensysteem, zo wordt op de werkvloer na enig aandringen verteld. De geplande 840 auto’s per dag zijn er nu 350; een productiedaling van bijna 60%. „Tot voor kort was Tofas tot in 2011 geheel volgeboekt”, vertelt de regionale ambtenaar Osman Dikmen openhartig. „Maar recent zijn de meeste orders weer afgezegd.”
Toch lijkt de pure kredietcrisis aan Turkije voorbij te gaan. In 2001 was het land in de greep van een ware bankencrisis, die naar schatting 40 à 50 miljard dollar heeft doen verdampen en door 23 instellingen niet werd overleefd. „Ze leenden toen kort en kochten Turkse staatsobligaties, hetgeen mis ging toen de korte rente omhoogschoot”, aldus econoom Savas Akat, hoogleraar aan de Bilgi universiteit van Istanboel. „Dat soort praktijken zie je hier niet meer. Er is veel geleerd.”
Over de reële economie is Akat echter niet al te optimistisch. „De overheid gaat altijd uit van 5% groei, maar ik denk dat ergens tussen de -2 en 2% realistischer is. Turkije zal een serieuze recessie krijgen.” De grootste sector van het land, de textielindustrie, luidde de deze week de noodklok: honderdduizenden Turken dreigen hun baan te verliezen als de autoriteiten niet ingrijpen.
De Turkse overheid en centrale bank hebben echter weinig speelruimte, stelt Akat. Bij grote stimuleringspakketten zullen de markten onmiddellijk vrezen voor hyperinflatie en een recordhoge staatsschuld. „In een economie met een stabiele geschiedenis kun je de overheidsuitgaven vergroten en de rente verlagen. Landen als Turkije moeten het tegenovergestelde doen.”
Door een actief overheidsbeleid belandt de lira in een glijvlucht, waarna buitenlandse beleggers ter compensatie van de toegenomen risico’s een nog hogere rente op staatsobligaties en bedrijfsleningen eisen. In een land waar de totale buitenlandse schuld is gestegen tot bijna de helft van het nationaal inkomen zou dat een forse verdieping van de recessie betekenen.
