Door: Ronald Veerman
Onbekende en onontdekte bestemmingen. Sommige reizigers zijn er dol op. Maar wist u ook dat Europa een prachtig vakantieoord bezit dat officieel eigenlijk helemaal niet bestaat? Jarenlang was de door Turkije bezette ‘republiek’ Noord-Cyprus totaal geïsoleerd en praktisch onbereikbaar, maar in mei gaat het eilanddeel open voor Nederlandse toeristen.
Slechts een punt staat er op de vertrekborden van Schiphol, wanneer we bij Corendon inchecken voor de vroege en allereerste ‘rechtstreekse’ vlucht naar het omstreden land, dat behalve door Turkije alleen door Azerbeidjaan erkend wordt.
Isolatie
Het toont de gevoeligheid rond de bijzondere trip die we gaan maken. Sinds de Turkse inval in 1974 is Noord-Cyprus een merkwaardige grijze vlek in de atlas. Al een halve eeuw vinden de Turks sprekende en Grieks sprekende Cyprioten geen oplossing voor hun slepende conflict en beten ook internationale toppolitici zich op de kwestie stuk. Met als gevolg een inmiddels al zesendertig jaar gespleten eiland.
Van oost naar west loopt een groen prikkeldraadhek met aan beide kanten militairen over het eiland, de beroemde ‘Green Line’ die van het centraal gelegen Nicosia de laatste gespleten hoofdstad ter wereld maakt.
„Welkom in Cyprus”, piept de mobiele telefoon wanneer we na een verplichte tussenstop in het Turkse Antalya in Nicosia landen. „Welkom in Turkije”, meldt het toestel echter geen tien tellen later. Wie nog niet wist dat hier iets vreemds aan de hand is, kan het nu niet langer ontgaan.
Turkije
Wandelend door het Turkse deel van de hoofdstad bekruipt je een merkwaardig Oost-Berlijn gevoel. Enkele tientallen meters achter de groene barricade wapperen de Cypriotische en EU-vlaggen. We rekenen af met Turkse lira’s terwijl even verderop in het rijke zuiden de euro wettig betaalmiddel is.
Midden in het centrum bevindt zich zelfs een heus ‘Checkpoint Charlie’, de grensovergang in Ledra Street. Een steeg waar pas sinds enkele jaren redelijk vrij en met een geldig paspoort tussen beide landen op en neer gewandeld kan worden.
Slechts mondjesmaat kwamen er toeristen naar het geïsoleerde maar daardoor ook ongerepte noorden. Aanvankelijk vooral Britten, die het eiland tot 1960 bestuurden, maar sinds kort ook al meer Duitsers, Italianen en vanaf volgende maand dus ook Nederlanders.
Het beeld van een achtergebleven en arm land blijkt tijdens de eerste kennismaking alvast niet te kloppen. De welvaart is weliswaar duidelijk minder dan in het zuiden, maar vooral ook door de miljardensteun vanuit Ankara ontbreekt het de Turks-Cyprioten aan weinig.
En ze blijken bovendien in een prachtig en toeristisch nog onontgonnen deel van het eiland te wonen. Fraaie kastelen, kleine baaitjes met wit zand en blauw water en vooral ook gezellige badplaatsjes.
Verborgen plekken
Vanuit het op de top van een bergrug gelegen Sint Hilarion-kasteel heb je prachtig zicht op de kust en het Karpas-schiereiland, de lange ‘vinger’ van Noord-Cyprus die meer dan vijftig kilometer de Middellandse Zee inprikt. Hier heb je de verlaten en ongerepte stranden nog voor je alleen, tenzij ze tijdelijk zijn afgesloten voor de in het zand eieren leggende zeeschildpadden.
Helemaal beneden aan onze voeten ligt het gezellige Kyrenia, in het Turks Gyrne geheten. Het pareltje van de noordkust. Aan het mooie hoefijzervormige haventje wemelt het van de terrasjes en restaurants.
Aan beide kanten van het stadje wordt bovendien druk gebouwd aan nieuwe hotels, waaronder luxe vijfsterrenhotels die een deel van de miljoenen toeristen van de Turkse Riviera de komende jaren tot een uitstapje naar het eiland moet verlokken.
Ook aan de oostkust in Bafra wordt gewerkt aan een splinternieuwe hotelstrook, want voor een echte strandvakantie moet je op dat deel van het eiland zijn. Hier ligt ook het met Franse en Venetiaanse flair opgebouwde Famagusta. In het Middeleeuwse centrum valt vooral de kleine minaret bovenop de oude kathedraal op. Overigens werd de kerk al in 1571 na de verovering door het Ottomaanse rijk tot moskee omgedoopt.
Vrede
In tegenstelling tot Turkije zie je in Noord-Cyprus overigens nauwelijks minaretten. Al herinneren de overal naast elkaar wapperende Turkse en Turks Cypriotische vlaggen ons continu aan de band tussen beide moslimvolken.
Behalve aan de grens met het zuiden is van de politieke spanning ook nauwelijks iets te merken. In de op een heuvel gelegen abdij van Bellapais, „mooie vrede”, heerst zelfs absolute rust.
Op het kleine pleintje in het gelijknamige plaatsje spelen de lokale dorpsbewoners Backgammon en genieten een handvol toeristen op de rieten stoeltjes van hun Turkse koffie. Mijmerend onder de door schrijver Lawrence Durell zo mooi omschreven ‘Boom der IJdelheid’ bekruipt ons echter toch wat hoogmoed. Kunnen we iets doen waardoor er op dit eiland eindelijk vrede komt?
Gepleten land
Het Cypriotische conflict ontstond drie jaar nadat het eiland in 1960 onafhankelijk werd van Groot-Brittannië, toen aartsbisschop Makarios de rechten van de Turkssprekende minderheid beperkte.
Nadat met steun van Griekenland in 1974 een staatsgreep plaatsvond, viel het Turkse leger het land binnen en bezette in nog geen maand tijd ongeveer een derde van het eiland.
De onderhandelingen over toetreding van het eiland tot de Europese Unie leidde in 2003 bijna tot een oplossing voor het gespleten land.
Het vredesplan van VN-secretaris Generaal Annan, waarmee een federale staat gevormd zou worden, werd in een referendum aanvaard door de Noord-Cyprioten, maar echter in het zuiden van het eiland verworpen.
De volksraadpleging vond vlak voor de toetreding van het land in mei 2004 plaats, waardoor de facto alleen het zuiden van Cyprus nu tot de EU behoort.
Een zevental grensovergangen kan inmiddels gepasseerd worden, maar let wel op dat u in het zuiden geen ‘Turkse’ koffie besteld. Dat ligt gevoelig…
Een gokje waard
Zeer opvallend op Noord-Cyprus zijn de tientallen casino’s in de grote hotels en in de steden, waar naast toeristen uit onder meer Israël, honderdduizenden Turken jaarlijks een gokje komen wagen.
Hoewel de vergunningen al in 1975 werd verleend is vooral de laatste jaren sprake van een enorme groei van het goktoerisme en schieten de nieuwe locaties de grond uit, waardoor Noord-Cyprus zich inmiddels het Las Vegas van de Middellandse Zee mag noemen.
Vooral vanuit Turkije, waar het gokken sinds 1997 officieel verboden is, komen veel liefhebbers vaak voor slecht een of twee daagjes over voor een bezoek naar de roulette-, poker- en black jack-tafels. De inzet gebeurt in dollars en kan veelal al voor omgerekend een of twee euro een gokje worden gewaagd.
Spookstad Varoshia
Naast het door de hoofdstad lopende hekwerk is vooral de verlaten badplaats Varoshia een symbool geworden van het eilandconflict.
De Griekstalige eigenaren van het Cypriotische ‘Benidorm’ ontvluchten hun stad in 1974 voor het oprukkende Turkse leger. Slechts wat documenten en kleding onder hun arm. De badplaats bleek een paar dagen later echter precies op de bestandslijn te liggen en sindsdien is nooit meer iemand er terug mogen keren.
De door Turkse militairen bewaakte stad biedt daardoor een spookachtige aanblik. Het hek van de ‘Green Line’ loopt er over het strand zo de zee in.
Met verrekijkers is in de langzaam vervallende hotels en huizen zelfs de al bijna veertig jaar buitenwapperende was nog te zien.
Oude meubels zitten onder het stof, planten staan verdroogd in de vensterbank en bij de Toyota-dealer staan de splinternieuwe modellen uit 1974 onaangeroerd in de showroom.
Toch wordt op het eiland nu druk gespeculeerd over een oplossing voor de spookstad, die mogelijk op korte termijn door Turkije wordt ‘vrijgegeven’ in het onderhandelingsproces over het EU-lidmaatschap van het land.
Reiswijzer
– Vanuit Nederland kon de afgelopen decennia alleen op Larnaca in het zuiden van Cyprus worden gevlogen. De Turkse maatschappij Corendon start echter op 16 mei een wekelijkse ‘directe’ verbinding met vliegveld Ercan bij Nicosia. Daarbij wordt op de heen en terugweg wel een korte ‘administratieve’ tussenlanding in het Turkse Antalya gemaakt, waardoor de totale reistijd bijna vijf uur is.
– In Noord-Cyprus wordt in principe met de Turkse lira betaald, maar ook de euro wordt breed geaccepteerd. Ook pinautomaten accepteren Nederlandse passen. Nederlandse kranten zijn – nog – niet beschikbaar.
– Omdat de belangrijkste plaatsen dicht bij elkaar liggen is de huur van een auto aantrekkelijk. Wel links rijden! Let er ook op dat deze in principe onverzekerd is in het zuiden. Ook kunnen de af en toe door elkaar gebruikte Turkse en Griekse plaatsnamen voor verwarring zorgen.
Bron: http://www.telegraaf.nl/reiskrant/weekjeweg/cyprus/6524626/__De_ontdekking_van_Noord-Cyprus__.html?p=8,1
