Door de geschiedenis heen is Japan het verre, mysterieuze “einde van de wereld” geweest voor reizigers, kaartenmakers, handelaren en geleerden in verschillende delen van de wereld. Voor sommigen maakte dit Japan een plek waar ze over wilden leren en die ze wilden bezoeken (of in één geval, een poging doen om het te veroveren). Voor velen, waaronder veel van de Japanners zelf, was de “perfecte isolatie” van Japan een reden voor de wereld om zich te richten op landen die gemakkelijker te bereiken waren en die meer openstonden voor betrokkenheid.
Moslims vormden hier geen uitzondering op. Ondanks het feit dat de islam zich al eeuwen verspreidde op het nabijgelegen Chinese vasteland en in Zuidoost-Azië, toonden de moslims en Japanners pas in de late 19e eeuw echt interesse in elkaar. Natuurlijk hadden de moslims al wel gehoord van “al-Yaban” (of “Ch?pun”), en de eilanden verschenen voor het eerst op een door een moslim gemaakte kaart in 1430 als onderdeel van het werk van de Perzische geleerde Hafiz-i Abru. In de 17e eeuw beschreef een Osmaanse historicus Japanners (of de mensen van “Caponya”) als mensen die “graag koude baden nemen en een hoog moraal hebben”. De Japanners hadden waarschijnlijk dezelfde fundamentele ideeën over moslims en wellicht kunnen ze door de eeuwen heen ook moslimhandelaren of diplomaten tegen zijn gekomen. De mogelijkheid dat individuele moslims zich in deze periode hebben gevestigd in Japan kan dan ook niet worden uitgesloten. In de late 19e eeuw hebben twee parallelle trends plotseling het belang van de moslims en de Japanners voor elkaar gewekt: het Europese imperialisme in de islamitische wereld en de plotselinge opkomst van Japan als een moderne, onafhankelijke natie die zich in stand kon houden tegen roofzuchtige Europese mogendheden.
De rol van het Osmaanse Rijk in de relatie tussen moslims en Japan
Sultan Abdülhamid II van het Osmaanse Rijk — de enige islamitische staat die nog steeds de controle had over zijn buitenlandse zaken — zond de keizerlijke oorlogsschip Ertugrul naar Japan in 1889, geladen met 609 Osmaanse zeilers en giften voor keizer Meiji (r. 1867-1912), wiens broer Istanbul twee jaar eerder had bezocht. De Ertugrul kwam aan in Japan, waar de bemanning werd verwelkomd met veel gastvrijheid. Echter, op de terugreis in 1890, werd het schip getroffen door een tyfoon in het zuiden van Japan, waardoor alle 69 bemanningsleden om het leven kwamen. Ondanks het tragische einde zorgde de missie voor een positieve relatie tussen het Osmaanse Rijk en “de rijzende ster van het Oosten”.
Twee jaar later, in 1892, kwam Yamada Torajir? aan in Istanbul. Hij was een jonge en goed opgeleide man die een inzamelingsactie in de grote steden van Japan had georganiseerd om geld in te zamelen voor de families van de Osmaanse zeelieden die waren omgekomen. De respons was zo groot dat de Japanse regering Yamada had gevraagd om het bedrag (gelijk aan bijna USD $ 100M vandaag) persoonlijk naar Istanbul te brengen. Yamada bezocht tijdens zijn reis ook Egypte. Na het afronden van zijn missie in Istanbul besloot hij zich daar te vestigen voor de komende 20 jaar en alles te doen wat hij kon om de Japanse-Osmaanse politieke en culturele betrekkingen te bevorderen. Intussen raakte de moslimwereld gefascineerd met Yamada’s leider, keizer Meiji. Dit versterkte zich vooral na 1905, toen de Japanners de Russen in de Russisch-Japanse oorlog vernederend versloegen. Islamitische waarnemers keken in ontzag naar hoe het kleine, onbekende Japan het Russische Rijk —dat moslims in Centraal-Azië al eeuwenlang intimideerde — versloeg. Abd al-Am?n S?m?, een rechtsgeleerde in Bukhara, verspreidde het gerucht dat Meiji (‘padisjah-e Ch?pun’) in het geheim de islam had omarmd, dat hij een afstammeling was van de Qahtani Arabieren, en dat zijn overwinning op de Russen betekende dat de Dag des Oordeels nabij was. De Osmaanse dichter Mehmet Akif en historicus Abdurreçid Ibrahim spraken hun bewondering uit voor de Japanse prestaties. In Iran schreef Adib Pish?vari ter ere van Meiji een episch gedicht met de titel de Mukado-Nameh.
Terwijl sommigen Japan van een afstand bewonderden, namen anderen het initiatief om daar daadwerkelijk naartoe te gaan. Een Egyptische militaire officier, Ahmad Fadhli, had zich ingeschreven in een militaire academie in Tokio in 1905, bleef daar voor meerdere jaren wonen en trouwde uiteindelijk met een Japanse vrouw. In 1907 bezocht een Egyptisch islamitische geleerde met de naam Ali Jaljawi het land, vermoedelijk om een ??conferentie over wereldreligies in Tokio bij te wonen. In 1909 vluchtte Abd al-Rashid Ibrahim, een Tataar geboren in het Russische Rijk, naar Japan vanwege de Russische autoriteiten die achter hem zaten om zijn strijd voor de Tataarse onafhankelijkheid. Hij was een vrome man die de eerste islamitische prediker in Japan werd. Vele Japanners bekeerden zich tot de Islam door zijn werk.
Ondertussen hadden de Japanners zelf ook enkele initiatieven genomen. In 1451 had een Japanse gezant voor China’s Ming-dynastie een delegatie van de Hui (etnische Chinezen) moslims ontmoet, die hem 20 paarden schonken. Toch kwamen de Japans-Islamitische relaties slechts traag op gang.
De introductie van de islam in Japan
In 1715 publiceerde een Tokogawa geleerde genaamd Arai Hakuseki een boek waarin hij de islam besprak. Een aantal andere werken beschreven de moslimlanden in detail. In de late jaren van 1870, werd een boek over het leven van de Profeet Mohammed vertaald naar het Japans. En het was pas in 1920 — na de plotselinge toestroom van ongeveer 600 islamitische immigranten uit Centraal-Azië tijdens de Eerste Wereldoorlog — dat de eerste vertaling van de Koran in het Japans werd gepubliceerd door een boeddhistische geleerde, Sakamoto.
Japans eerste moskee werd in 1905 gebouwd door de in de oorlog gevangen Russen. Een andere moskee werd gebouwd in 1914 (en herbouwd in 1935) in Kobe door Indiase en Arabische zakenlieden. In 1938 werd tevens een moskee geopend in Tokio, compleet met een islamitische school, drukkerij en magazine. De feestelijke opening werd bijgewoond door hoogwaardigheidsbekleders uit Egypte, Saoedi-Arabië en Jemen. Ondertussen bleven in de volgende decennia nieuwe vertalingen van de Koran in het Japans verschijnen en werden er meer dan 100 boeken en tijdschriften gepubliceerd in Japan tussen 1935 en 1943.
De Japanse regering coöpteerde de islam tijdens de Tweede Wereldoorlog om propaganda te verspreiden in Zuidoost-Azië, dat door Japan werd bezet en waar een moslimmeerderheid woonde. Tijdens een conferentie in april 1943, verklaarde Japan zichzelf een echte beschermer van het islamitische geloof tegen de christelijke Europese imperialistische machten in de regio, een claim die door de islamitische leiders en geleerden die aanwezig waren, werd bekrachtigd. De imam van de moskee van Tokio, Abdurreshid Ibrahim, beweerde in 1942 dat de Japanse rol in de Groot-Oost-Aziatische Oorlog vergelijkbaar was met de oorlog tegen de ongelovigen die de profeet Mohammed in het verleden had uitgevoerd.
De moslimgemeenschap in Japan verspreidde zich verder na de oorlog en de belangstelling voor de islam herleefde door twee gebeurtenissen in het bijzonder: de oliecrisis van 1973, die ervoor zorgde dat Japan aandacht besteedde aan de olieproducerende islamitische staten, en de Iraanse Revolutie van 1979. De komst van de televisie gaf de Japanners ook een glimp van de islamitische cultuur. De Egyptische al-Azhar universiteit verstrekte beurzen aan degenen die geïnteresseerd waren in de islam. En islamitische organisaties, zoals de Tablighi Djamaat in India/Pakistan, begonnen zich te verspreiden in Japan om de boodschap van de islam onder de Japanners verspreiden.
Vandaag de dag wordt de islamitische minderheid in Japan geconfronteerd met vele uitdagingen. Dit is echter te verwachten, aangezien de islam relatief laat is aangekomen bij het “einde van de wereld”. De gemeenschap is echter actief, groeit en komt steeds meer in contact met moslims over de hele wereld. Voor vele delen van de wereld ligt de komst van de islam is verre geschiedenis. Voor de Japanners wordt de geschiedenis nu geschreven.
Auteur: Hassam Munir
http://mvslim.com/how-japan-and-the-ottoman-empire-influenced-each-other-to-become-great-nations/
