Het epos “The Message” van regisseur Moustapha Akkad werd al voor de release een cultureel fenomeen en is tot op de dag van vandaag een fundamenteel onderdeel van de filmcultuur in de islamitische wereld
’t is nu meer dan een maand geleden dat ik het voorrecht had om het gala-evenement bij te wonen voor de 4K-restauratie van Moustapha Akkad’s epos “The Message” uit 1976. De misschien wel meest iconische film van de iconische regisseur en producent – en misschien wel de meest herkenbare, bekende film over de Islam en de Profeet Mohammed in het bijzonder die er bestaat – is werkelijk een ervaring als geen ander. Een die nog steeds bijzonder goed overeind blijft – en nu in volle 4K glorie – zelfs 45 jaar na zijn debuut. Een waarvan de “boodschappen” nog meer zouden moeten resoneren met het moderne publiek.
Als er één ding is dat gegarandeerd kan worden, dan is het wel dat “The Message” zo’n belangrijke plaats inneemt in de islamitische wereld dat bijna elke moslim de film ten minste één keer gezien moet hebben. Het is de film die bepalend is voor de eerste kennismaking van de meeste kinderen met een islamitisch cinematografisch werk. Vooral in Turkije, waar hij bekend staat als “Çağrı” – beter vertaald als “De oproep” – ligt hij de meeste mensen na aan het hart. Ik weet dat ik het in mijn jeugd meerdere keren heb gezien, en ik weet dat vele anderen dat ook hebben gedaan.
Het is een merkwaardig geval, een fenomeen, waarvan de verklaring mij de meeste dagen ontgaat. Ik beweer niet dat ik het begrijp, of dat ik een ander voorbeeld heb waarop ik kan terugvallen en zeggen: “Het is het moslim-equivalent daarvan!”
De invloed ervan op de cultuur is niet te kwantificeren; het gewicht ervan op de makers is onvoorstelbaar; de reikwijdte ervan over de hele wereld is onvoorstelbaar; de erfenis ervan door de decennia heen is niet te evenaren.
Zo’n iconisch stuk louter op zijn technische aspecten analyseren zou een slechte dienst bewijzen, dus een beetje achtergrondinformatie is nodig om te begrijpen waarom “The Message” zulke sterke gevoelens oproept.
Akkad, een Syrisch-Amerikaanse filmproducent en regisseur, werd geboren op 1 juli 1930 in Aleppo. Akkad was een filmliefhebber en wilde het maken in de filmindustrie. Op slechts 18-jarige leeftijd, met slechts 200 dollar te besteden en een exemplaar van de Koran om hem gezelschap te houden, was het tijd voor hem om naar de Verenigde Staten te vertrekken – en misschien waren dit de eerste aanwijzingen van wat een bijzondere carrière in de filmbusiness zou worden.
Hij studeerde filmregie en -productie aan de prestigieuze University of California, Los Angeles, en behaalde zijn masterdiploma aan de University of Southern California.
Zijn grootste avontuur in de filmwereld was ook zijn eerste regisseursrol, en het was inderdaad een kolossale taak om het verhaal, het leven en de boodschap van de Profeet Mohammed op het grote scherm te brengen.
Een ‘boodschap’ voor eeuwen
Akkad had een visie, hij had een persoonlijke verplichting, hij had – zoals hij voelde – een plicht te vervullen, een plicht die hem dwong “De Boodschap” te verspreiden. Hij legde uit wat die boodschap moest voorstellen toen hij probeerde een film te maken over Salah ad-Din, of Saladin, de eerste sultan van zowel Egypte als Syrië, en de stichter van de Ayyubidische dynastie, waarin, als de geschiedenis anders was gelopen, Sean Connery zou hebben gespeeld.
“Op dit moment wordt de islam afgeschilderd als een terroristische religie. Omdat een paar terroristen moslims zijn, heeft de hele religie dat imago. Als er ooit een godsdienstoorlog vol terreur is geweest, dan waren het de kruistochten wel. Maar je kunt het christendom niet de schuld geven omdat een paar avonturiers dit hebben gedaan,” zei hij. “Dat is mijn boodschap.”
Hij wilde een beeld van de islam brengen dat de actualiteit van de godsdienst en de mensen die hem dagelijks beleefden, en de passie van die mensen, nauwkeurig zou weergeven. Een godsdienst waarvan de vredesboodschap verloren ging in de westerse kronkels van zijn voorstelling.
Het was een kans om de boodschap te zuiveren en in het Westen te verspreiden, een kans die de kloof tussen de Westerse en de Moslimwereld kon overbruggen. Dit alles terwijl ook de artistieke integriteit en waarde behouden zou blijven – wat “The Message” op zijn beurt tot een tijdloze klassieker zou maken.
“Naast de productiewaarde van de film heeft hij ook een verhaal, een intrige en een drama,” had hij gezegd. “Naast dit alles denk ik dat er iets persoonlijks was, omdat ik zelf een moslim ben die in het Westen leefde, voelde ik dat het mijn plicht was om de waarheid over de islam te vertellen. Het is een religie die 700 miljoen aanhangers heeft, maar toch is er zo weinig over bekend, wat me verbaasde. Ik dacht dat ik het verhaal moest vertellen dat deze brug, deze kloof naar het Westen zal brengen,” legde hij uit.
Maar dat ideaal, die boodschap, bracht monumentale uitdagingen met zich mee.
De Boodschap, de Boodschappers
Zo’n grandioze poging als “The Message” kan zich geen zwakke plekken in zijn ensemble veroorloven. Het is dan ook een hele prestatie dat Akkad erin geslaagd is om een ensemble cast samen te stellen die hun rollen uitstekend hebben ingevuld en vertolkt. Van Anthony Quinn, tot Irene Papas, Michael Ansara, Johnny Sekka, Michael Forest, Andre Morell, Garrick Hagon, Damien Thomas en Martin Benson.
Maar als je kijkt naar de uitdagingen waar de productie voor stond, was de cast misschien wel het gemakkelijkste deel.
Aanvankelijk hadden de regeringen van Koeweit, Libië en Marokko beloofd de film te steunen.
Akkad wilde het onderwerp zo goed mogelijk respecteren. Dus, in een grondige poging om respectvol te zijn – ten opzichte van de Islam en de opvattingen over het portretteren van de Profeet Mohammed – raadpleegde hij verschillende Islamitische geestelijken.
Hij wenste de steun van de moslimwereld te verwerven, hij wenste eenheid, niet alleen om ervoor te zorgen dat het nodige respect werd betoond, maar ook om de film de broodnodige legitimiteit te verschaffen in de ogen van vele gepassioneerde moslims en velen die niet vertrouwd waren met de godsdienst.
Hij kreeg de goedkeuring van de Al-Azhar Universiteit in Caïro (Egypte). De goedkeuring werd ook gegeven door de sjiitische geleerden in Iran. De Moslim Wereld Liga in Mekka, Saudi Arabië, bleef over. Door misverstanden en een gerucht dat de mythe in stand hield dat Anthony Quinn daadwerkelijk de profeet Mohammed zou portretteren – wat in strijd zou zijn met de islamitische traditie die elke directe representatie van religieuze figuren, met name de profeet, verbiedt – werd hij afgewezen.
Het Quinn gerucht had niet verder van de waarheid kunnen zijn, aangezien de film niet alleen de Profeet Mohammed niet liet zien, maar ook hetzelfde respect en dezelfde regel toepaste op de uitgebreide familie van de profeet, waaronder zijn dochters Fatimah, Zainab, Umm Kulthum en Ruqayyah, zijn schoonzonen en zelfs de eerste kaliefen – Abu Bakr, Umar, Uthman en Ali ibn Abi Talib.
Na de afwijzing door de Muslim World League trok emir Sabah III Al-Salim Al-Sabah van Koeweit zijn financiële steun in. Koning Hassan II van Marokko bleef achter de productie van Akkad staan, terwijl de toenmalige Libische leider Moammar Gadhafi het grootste deel van de financiële steun voor het project bleef geven.
De productie begon in Marokko, waar de meeste decors zo nauwkeurig mogelijk werden ontworpen en gebouwd, inclusief de decors van Mekka, Kaaba en Medina. Na zes maanden in Marokko oefende de Saoedische regering grote druk uit op Marokko om de productie stop te zetten. Koning Hassan II vertelde Akkad dat hij niets kon doen en dat ze het land binnen veertien dagen moesten verlaten.
Lees verder op: https://www.dailysabah.com/arts/cinema/the-message-of-moustapha-akkad-still-needs-to-be-heard-by-all